Sokrates, sağlıklı ve mutlu bir toplum hayatı için düşündüğü devlet modeline, dört esas belirlenmiş: Bilgelik, cesaret, itidal, adalet.

İnsanlık hâlâ ideal devlet arayışında.

Hukuk devleti; eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup, bunu geliştirerek sürdüren devlettir.

Hukuk devleti; Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayıp yargı denetimine açık olan devlettir.

GÜÇLÜYÜ DEĞİL, HAKLIYI..

Hukuk devleti; kuvvetler ayrılığını benimsemiş, denge denetim sistemini kurmuş, tüm kurum ve kuruluşları hukuka uygun işleyen, hukuka aykırı işlemlerini yargı kararı ile süratle düzelten, güçlüyü değil haklıyı koruyan devlettir.

Çünkü devletin karşısında fert çok güçsüzdür. Hukuk devletinde yargı; devleti değil, haklı olan vatandaşını korur.

Fertlerin devlete güven duymaları, maddi ve manevi varlıklarını korkusuzca geliştirebilmeleri, temel hak ve özgürlüklerden yararlanabilmeleri; ancak hukuk güvenliği ve üstünlüğünün sağlandığı bir hukuk düzeninde gerçekleşebilir.

'DEVLETİN DİNİ ADALETTİR'

Anayasa'nın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti, bir hukuk devleti olarak nitelendirilmiştir.

'Devletin dini adalettir.' Bu adaleti; millet adına bağımsız mahkemelerde, çeşitli erdemlerle donanımlı, adil ve cesur hakimler, savcılar sağlamaya çalışır. Avukatlar, savunma gibi kutsal bir görevi üstlenir. İsimsiz, resimsiz kahramanlar olan personeller, işin 'mutfağını' teşkil ederler.

Her insan hata yapar. İdarecisi de, hakimi de savcısı da, polisi de askeri de hata yapabilir, yapar. Kötü olan hata yapmak değil, hatada ısrar etmek, gerekli dersi çıkarmadan hata yapmaya devam etmektir. Daha kötüsü ise, kendini veya bir kurumu hatasız zannetmektir.

Diğer yandan, bazı kişilerin hataları sadece kendisine zarar verirken; kamu hizmetinde görev alan, millet adına iş yapanların hataları sadece kendilerini değil, o hataya muhatap olan binlerce kişiye telafisi imkansız zararlar verebilir.

DEVLETİN İŞLEMLERİ VE YARGI YOLU

Hukuk güvenliği ve hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesi için, devletin her türlü işlem ve eyleminin yargı denetimine açık olması gerekir.