(Dünden devam)1865: "Ahrâr-ı Osmaniye" ismiyle Yeni Osmanlılar Hareketi başladı. Yakin tarihimizde, mahiyeti belki de en az bilinen ilim, fikir ve siyasî harekettir. Hürriyete, meşrutiyete, anayasa hazırlık çalışmalarına en çok gayret gösteren ve günümüze kadar devam edip gelen bir fikir ve siyaset misyonun sahipleri bunlar. 1868-78 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki ilmî bir heyet tarafından İslâmî ölçü ve düstûrlara uygun şekilde hazırlanan Mecelle, bir hukukî prensipler manzumesidir. (1926'daki İsviçre Medenî Kanunu kabulüne kadar uygulanmaya devam etti.) 1876: Sultan Abdülaziz'in gayet elim bir şekilde gidişi, yerine önce Sultan 5. Murad, ardından Sultan II. Abdülhamid'in gelişi. (İbrahim Sûresi 1. âyetin sonundaki "Azizi'l-Hamid" tâbirinde, dehşetli âhirzamanda cereyan edeceği haber verilen bu hadiselere işaret var. I.Şua) 1876-78: Darbe, intihar süslü cinayet, I. Meşrûtiyet, Kanun-i Esâsî, seçimler, Meclis'in ilk kez teşkili. Türkçü eğilimli Ahmet Vefik Paşanın Meclis Başkanı seçilmesi. Ve nihayet, Osmanlı tarihinde "Küçük KıyâmetKıyamet-i Suğrâ" tabir edilen "93 Harbi"nin yaşanması. Kıbrıs'ın, Rumeli'nin ve Kafkasların elden gitmesi. 1908-9: Ahirzaman devrinin başlamasından yüz sene sonra zuhur eden acip hadiseler zinciri: Manastır Dağlarında ilân edilen Hürriyet İnkılâbı. II. Meşrûtiyet, 31 Mart Vak'ası, Selânik merkezli Hareket Ordusunun devlet ve hükümet darbesi. Halife-Sultan'ın devrilmesi ve Selânik'e gönderilmesi. Sıkıyönetim marifetiyle masumlara yönelik idamlara varan ağır cezalar. Fikrî ve siyasî infazlar. İttihatçıların bozulması. Hakiki Türk olmayanlar tarafından Türkçülük fikrinin ortalığı istilâya başlaması. 1911-12-13: Trablusgarp'ta (Libya) ve Ege Denizinde İtalyan Harbi. 12 Adaların elden gidişi. Birinci ve İkinci Balkan Harbi. 93 Harbinden sonraki en büyük muhaceret ve katliâm o yıllarda yaşandı. 1914-18: Birinci Dünya Harbi. 4 milyon civarında insan kaybı ile Anadolu ve Doğu Trakya dışındaki bütün toprakların elden gitmesi. 1918-23: Millî Mücadele yılları. Lozan görüşmeleri. Gizli-açık anlaşmalar. 1924-37: Hilâfetin kaldırılması, Medreselerin kapatılması, şapka ve kıyafet inkılâbı, ve yüz bin başları götüren diğer hadiseler: Yeni kanunlar, kumpaslar bahanesiyle yapılan dinî, fikrî ve siyasî infazlar. Harf ve ezan inkılâbı. 1937-38: Lâiklik İnkılâbı ve katliâmlı Dersim Fâciası. On binlerce vatandaş, çatışmalar esnasında katledildi, ardından, sağ kurtulanlar muhtelif yerlere sürgüne gönderildi. 1945-50-60: Demokrasinin filizlenmesi ve dinî-millî iki koldan başlatılan siyasî ayak oyunları ve şaşırtma teşebbüsleri. On yıl süren huzurlu demokrasi faslı. 1960-61: Bir askeri cunta tarafından DP hükümetine