Ragıp Gümüşpala ve son idamlar

GÜNÜN TARİHİ 5 Haziran 1964-83Yakın tarihten iki konuyu seçtik. Yılları farklı da olsa, günleri aynı. Birincisi, darbeci 27 Mayıs Cuntasına karşı şanlı-şerefli bir direniş sergileyen Org. Ragıp Gümüşpala vefat yıldönümü bugün. Onun, ayrıca askerî ve siyasî sahada yaşadıkları, yahut karşılaştığı zorluklara kısaca temas edelim. İkinci konu, darbeci 12 Eylül Cuntasının uygulamış olduğu "Bir sağdan, bir soldan astık" diye övündükleri trajikomik hadisenin çarpıcı bir tezâhürüne bakalım, kısaca. Adalet Partisi Genel Başkanı Ragıp Gümüşpala, İstanbul'da geçirdiği kalp krizi neticesi 5 Haziran 1964'te vefat etti. Mezarı Zincirlikuyu'da. 1897'de Edirne'de doğan Gümüşpala, Kuleli Askeri Lisesinde öğrenciyken I. Dünya Savaşına katıldı ve yaralanarak İngilizlere esir düştü. İki yıl sonra serbest bırakılınca derhal Anadolu'ya geçti ve Kuvayı Milliye saflarında İstiklâl Harbine katıldı. Takım ve bölük komutanlığı görevlerinde bulundu. 1931'de girdiği Harp Akademisini 1934 yılında bitirerek Kurmay oldu. Çeşitli karargâh ve birliklerde görev yaptıktan sonra, 1948'de Tuğgeneral, 1951'de Tümgeneral, 1955'de Korgeneral ve 1959'da ise Orgeneralliğe yükseldi. Orgeneral rütbesinde 3. Ordu Komutanı iken, 27 Mayıs Cuntasına kafa tuttu. Onun dayatmasıyla, Albay Türkeş ile Korgeneral Madanoğlu bir adım geriye çekildi; ordunun başına Org. Gürsel getirildi. Gümüşpala, 6 Haziran 1960 tarihinde Genelkurmay Başkanlığına atandı. 2 Ağustos 1960'ta bu görevde bulunduğu esnada emekliye sevk edildi. Darbeci, cuntacı kafalarla anlaşamayan ve uyuşamayan Gümüşpala, Genelkurmay Başkanlığı makamında ancak 2 ay kadar durabildi. Ardından siyasete girdi ve darbecilerin hışmına uğrayan partinin misyonunu üstlenmeyi kabul etti. Gümüşpala, 27 Mayıs İhtilâli (1960) sonrasında kapatılan Demokrat Partinin devamı mahiyetinde 11 Şubat 1961'de kurulan Adalet Partisi'nin ilk genel başkanı oldu. O günün şartlarında, bir sivil şahsiyetin gelip kanlı bir darbeyle devrilmiş böyle bir misyon partisinin başına geçmesi mümkün görünmüyordu. Emekli Orgeneral olan Gümüşpala, yine 1961 yılı sonunda yapılan genel seçimlerde parlamentoya girdi. Başkanı olduğu Adalet Partisi Meclis'te ikinci sırayı aldı. Senato'da ise ilk sıraya yükseldi. AP'nin oylarını bölen iki parti daha parlamentoya girdi. Seçim sonucu tablosuna göre, Meclis'te hiçbir partinin tek başına iktidar olacak sayıya