Belki de dünyayı kurtaracak iki büyük kimya problemi

Dünyamız iki büyük kimya problemiyle karşı karşıya. Bunlardan birincisi karbondioksiti parçalamak, başka hiçbir şey yapamıyorsak karbonmonoksite çevirmekle ilgili. İkincisi ise amonyum nitrat üretmenin daha ucuz bir yolunu bulmaklaBu iki problemden birini veya ikisini birden etkili bir biçimde çözmeyi başaran, hem kendisini çok zengin edecek hem de dünyamıza çok ama çok büyük bir hizmette bulunacak.Amonyum nitratla yani bildiğimiz suni gübreyle başlayayım. Suni gübrenin ne kadar önemli olduğunu anlatmama gerek var mı Suni gübre olmasa dünyamız bu kadar nüfusu besleyemezdi. Suni gübre, endüstriyel tarımı mümkün kılan şey.Peki suni gübreyi nasıl yapıyoruz Önce amonyak üretmelisiniz. Amonyak dediğimiz de, bir azot (nitrojen) atomu ile 3 hidrojen atomunun bir araya gelmesiyle oluşan bir molekül.Azotu (nitrojeni) bulması kolay: Atmosferin yüzde 78'i azot. Ama hidrojeni, evrende en çok bulunan atom olmasına rağmen bulması kolay değil. Onu doğal gazın içinden alıyor çoğunlukla fabrikalar. Doğal gazın, yüksek basınç altında su buharıyla işleme girmeye zorlanmasıyla karbon ve hidrojen atomları ayrılıyor; buradaki hidrojen atomları Azotla (N2) birleşmeye zorlanıyor ve ortaya amonyak çıkıyor.Bu yöntem ilk olarak 1910 yılında bir Alman kimyacı olan Fritz Haber tarafından bulunmuş. Onun buluşunu meşhur Alman kimya şirketi BASF satın almış ve kendi mühendisleri Carl Bosch'u (Evet, o aileye mensup) Haber'in yöntemini endüstriyel üretime uygun hale getirmesi için görevlendirmiş. O da bir yöntem bulmuş. Bu yöntem sayesinde Haber ve Bosh bir değil tam iki kez, 1918 ve 1931'de Nobel ödülü almışlar.Bu müthiş yönteme evet dünya çok şey borçlu ama bugün dünyanın çok önemli sorunlarından birini de bu yöntem oluşturuyor: Haber-Bosch yöntemiyle gübre yapmak için inanılmaz miktarda enerji harcıyoruz. Bir hesaba göre dünyada kullanılan doğal gazın yüzde 3-5 kadarı bu işlem için harcanıyor. İşlemin kendisi atmosfere ciddi miktarda karbondioksit salınmasına neden oluyor.Bugün gübre fiyatlarının bu kadar artmasının sebebi, enerji fiyatındaki artış.Şimdi biri çıkıp bu işlemi aynı etkinlikte ama çok daha az enerji harcayarak yapmayı başarsa, hem kendisi bulduğu bu yöntemle zengin olacak hem de dünyaya çok ama çok büyük faydası dokunacak.Gelelim diğer kimya problemineİçinde yaşadığımız ve dünyadaki büyün yaşamı birden tehdit eden iklim krizinin temelinde, biz insanların atmosfere saldığımız sera gazları var. Sera gazları deyince de, onların en başlıcası karbondioksit.Bu kokusuz ve renksiz molekül, dünyada yaşam döngüsünün aslında temel elemanlarından biri. Endüstri devrimi öncesinde atmosferde "PPM" adı verilen ölçütle bakacak olursak 280 PPM kadardı. Bugün, 200 yıl sonra 417 PPM'e yükselmiş durumda. Yani bütün atmosferimizin yüzde 0,04'ü karbondioksit artık."Aaa, o kadarcık mıymış" demeyin, işte bu kadarı bile dünyamızdan geri uzaya yansıması gereken güneş ışıklarının atmosferden çıkmasına engel oluyor ve o yüzden endüstri devrimi öncesine göre dünyamız artık ortalama 1,5 derece Celcius daha sıcak; herkesin korkusu bu ortalama sıcaklık artışının 4, hatta 5 dereceye kadar gitmesi. Bunun olması halinde ülkemizin de içinde bulunduğu