Hayatın akışı, suyun akışına benzer. Su akar yokuşlara tırmanır, göl olur, deniz olur. Bundan yeni bir hayat kurulur. İnişe geçer, nice varlıkları alır alır götürür. Yine hayat olur. Su, hayat iç içe geçer, insan olur, başka bir âleme dönüşür. Devran gelir, dert olur, zaman gelir medeniyet kurulur. Hayat değerini bulur, kıvamına kavuşur. İnsan ile bütünleşir, Şuur canlanır, nice sırlar ile sosyolojik sahne kurulur. Bu hengâmede gelişmeler, beşeri şahlanışı tetikler. İnsan dertlere müptela olur. Dertlerden de ancak Yaradana güvenle şifa bulur. Ona dönmeyen, Ona güvenmeyen karanlıklara gömülür. Zindanı andıran bir hayata mahkûm olur. Zindanı andıran hayattan kurtulmak isteyen, Kur'an'da kurtuluş reçetesi bulur. Şimdi biz de kurtuluş reçetesini uygulayan önderlerden iki önemli örnek ve gerçek kahramanı anlayalım. Biri insanlık tarihinin en büyük ve çetin imtihanlarını yaşayan Hazreti İbrahim aleyhisselamdır. Diğeri Onun oğlu Hazreti İsmail aleyhisselamın soyundan gelen insanları ve cinlerin peygamberi ve rahmetenlilâlemin Hazreti Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem'dir. Şimdi bu çok önemli ve önemli olduğu kadar da gerekli meseleye girelim. Allah Teâlâ'ya güven, nefsanî duyguların bataklığından çıkmakla başlar. Bu yürekli ve çelik iradeli müminin hayat tarzıdır. Bu da kulun, şüphe mikroplarından, cehalet karanlığından ve belirsizlik illetinden arınmasını sağlar. Allah Teâlâ'ya güven, bütün ârızî duygulardan arınan ve halis dinin halis mümini olabilenlerin makamıdır. Halis dinin yalnızca âlemlerin Rabbi Allah Teâlâ'ya ait olduğu inancını taşıyanlar kıvama erenlerdir. Bunlar Onun rızasından başka hiçbir şeye kalbinde yer vermeyenlerdir. Bunlar, "ben ancak Senin kulunum" diyerek her şeyini Rabbine fedâ ederler. Böylesi hasbîlik örnek peygamberlerde vardır. Bu yüce şahsiyetlerden Hazreti İbrahim aleyhisselam öncülerdendir. O, en ağır imtihanlara tabi tutuldu. Bu imtihanlarını Allah Teâlâ'ya bağlılığı, pürüzsüz, katıksız güveni ile kazandı. Bunları Rabbimiz beyan etmektedir. Hazreti İbrahim aleyhisselam büyük mücadele piridir. Ailesinde başlayan mücadele manidardır;