Müminlere göre bütün insanlar iki gurup teşkil eder: Son Peygamber'e (s.a.v.) iman edenler ve etmeyenler. İman edenlere "davete gelmiş, icabet etmiş" ümmet, inanmayanlara da "davet edilecek" ümmet denir. Kur'an-ı Kerim insanların "hikmet, güzel ve ikna edici söz" ile Allah yoluna çağrılmasını ve onlarla en güzel bir şekilde (usûlde, üslubda) tartışma yapılmasını istemektedir. Gazzali gibi hakîmler de bu ayetten hareketle davet edilecek insanları dört guruba ayırmışlardır. Bunlardan ilk üç gurubu istidatlarına göre ya hikmetle, ya güzel söz ile yahut da tartışma (cedel, mücadele) ile Allah yoluna çağrılırlar. Dördüncü gurup ise demirliktirler (ashâbu'l-hadîd), bunlar ancak demir; yani müeyyide ile yola gelirler, itaat altına alınır veya cezalandırılırlar. Yine bir ayete göre müminler kendi aralarında, birbirlerine karşı merhametli, şefkatli, (savaşan) kâfirlere karşı ise sert ve acımasız olacaklardır (Fetih: 4829). Kâfirler dine ve mukaddesata saldırmadıkça, Müslümanlara zarar vermedikçe onlarla iyi ve insani münasebet kurmakta sakınca yoktur (Mümtehine: 608), ancak saldırana, zarar verene acınmaz, en uygun bir şekilde mukabele edilir. Müslümanların da günah ve ayıpları hoş görülmez, engellenir ve ıslah edilirler; merhamet, şefkat ve sevgi "günah ve ayıbın hoş görülmesine kadar" genişletilemez.Bir insanın geçmişi ne olursa olsun iman ettiğinde, mümin ise günahından tevbe edip affedildiğinde diğer müminlere eşit hale gelir; tevbe ve iman kapısı ölüme kadar açıktır.Bir mümin için "Allah ve Resulü'nün sevmediklerini sevmek, hoş görmediklerini hoş görmek" düşünülemez. Neyi nasıl hoş göreceğimiz, neyi de nasıl ve niçin hoş görmeyeceğimiz ilâhî talimatta vardır, Resulullah'ın örnekliğinde yaşanmıştır. Allah sevgisinin rehberi Habibullah'tır (s.a.) (Âli-İmran: 331); bu sevgiyi O'nun rehberliğinde yaşayanlar da Allah'ın veli kullarıdır, erenlerdir. Yukarıda ifade edilen sevgi ve nefret, merhamet ve şiddet kaideleri erenler için de geçerlidir; işte örnekler:Yunus'tan:Müslümanam diyen kişi şartı nedür bilse gerekTanrınun buyruğun tutup beş vakt namaz kılsa gerekHer kim bu sözden almadı beş vakt namazı kılmadıBilün müslüman olmadı ol tamuya girse gerek........Miskin âdem oğlanı nefse zebun olmışdurHayvan canavar gibi otlamağa kalmışdurOğlanlar öğüt almaz yiğitler tevbe kılmazKocalar taat kılmaz sarp rüzgâr olmışdurYüzbin peygamber gele hiç şefaat olmayaVay eğer olmaz ise Allah'un inayetiNefsin müslüman eden Hak yolın toğru varurYarın ona olısar Muhammed şefaatiAhmed Yesevi'den:Zalim