"Hayatından ve toplumundan şikâyet eden, gerçekte kendinden şikâyetçidir" (Voltaire) Her imtihan, bir bilgi, ehliyet ve becerinin sağlayacağı iyilik derecesini elde etmek için yapılır. Okullar bilgi ve kabiliyet derecesini; meslek okulları, bilgi ve mesleki ehliyetini; göz muayenesi de gereken yardım derecesini anlamak için yapılır. Neticede imtihanı kazananların durumu da; kaybedenlerin durumu da görülür. "Bu dünya imtihan dünyasıdır" diyoruz. Niçin böyle diyoruz Bir kere çok açık ve net olarak görülüyor ki, akıl, vicdan, hikmet, irfan, edep, hayâ gibi çok yüce değerlerimiz var. Hiçbir mahlûkatta olmayan bu değerler, bize sonradan imtihan şartıyla verilmiş. Dünyaya gelişimizden itibaren ilk insan, ilk Peygamber Hz. Adem ile başlayarak, "İnsanın bilmesi gerektiği halde bilemedikleri"; aklın, vicdanın, edebin, hayanın gerektiği şekilde yaşanması için iman ve ahlak esasları, aklın ve vicdanın anlayacağı şekilde öğretilmiştir. Örneğin, çürümüş kemikleri eline alıp, "Bu kemikler mi dirilecek" diyenlere, "Onları ilk başta yaratmış olan diriltecek" buyrulur. Akıl hikmet gibi sayısız değerle donatılmış insan, Hz. İsa'nın Peygamberliğine inandığını söyleyen kimse, İslam'ın emri "Başörtülü Meryem Ana resmi önünde saygıyla dururken, başörtülüye saldırır mı Bu dünyadaki her canlının, cansızın, toprağın, suyun, meyvenin, ormanın, bu dünya hayatındaki dengeleri koruyan sayısız faydaları vardır. Bu kadar yüksek değerlerle yaratılmış insanın birbirini istismar edip sömürmesi; çevreyi, havayı, suyu kirletmesi, yakıp - yıkması mı; yoksa iman ve ahlakı, düşüncesi, dürüstlüğü, güveni, kardeşliği, edep ve hayâsından, sevgi ve saygısından daha değerli sorumluluğu var mı Aslında kendi kendimizi imtihan edip, not vereceğimiz "insani değerlerimizin kıymetini biliyor muyuz, nankör müyüz" sorularının cevabı aranıyor. Anne, baba, büyük - küçük, ümmet devlet, ahiret sorumluluğu esastır. Bazı kimseler rahatsızlıklarını dile getirirken "Bu Suriyeliler bizim neyimiz olur" der durur. Yüz yıllık tarihe baksa, Çanakkale şehitlerinin ev adresi, Halep'tedir, Şam'dadır.