450 bin İran Riyali'nin karşılığı 1 Amerikan Doları.WSJ (Wall Street Journal) dün bu rakamı vererek ekonomik çöküşteki İran'ın geleneksel düşmanı Suudi Arabistan'la anlaşmasının -bir bakıma- "zorunluk olduğuna" işaret etti.Gerçekten, geçen cuma günü Çin'in ve Suudi Arabistan'ın, Pekin'de "anlaştıklarını" açıklamaları, "Ortadoğu'da dengelerin değişmekte olduğunu, Çin'in Ortadoğu'ya ağırlık koyduğunu, ABD'ye karşı potansiyel alternatif rolünü" işaretliyor.Türkiye de bölgede bir oyun kurucu aktör olarak bundan böyle ABD, Rusya ve İran'ın yanı sıra Çin'i de dikkate almak durumunda.BÜYÜK SÜRPRİZGeçen aralık ayında Çin lideri Xi Jimping Riyad'a gelmişti.Orada Körfez ülkesi Arap liderlerle bir zirve düzenlenmişti.Çin devlet Başkanı Xi"büyük sürpriz" oluşturan bir fikir ortaya atmıştı."2023'te Körfez Arap hükümdarları ve İranlı yetkililerin Pekin'de üst düzey bir toplantı yapmaları"Daha önce de sadece Suudi Arabistan ve İran istihbarat örgütleri arasında, Pekin'in arabuluculuğuyla toplantılar yapılmaktaydı.Son 10 yılların "arka kapı diplomasisinde", istihbarat örgütleri önemli ve öncü rol oynuyor.Türkiye ve Suriye istihbarat örgütlerinin ve gene Türkiye ile Mısır istihbarat örgütlerinin "kapalı devre, gizli, arka kapı diplomasi ilişkileri" de birer örnek."Pekin-Riyad-Tahran üçgenine" dönelim.Bu yılın sonlarına doğru gene Çin'in öncülüğünde "İran ile 6 devletten oluşan Körfez İş Birliği Konseyi arasında kapsamlı bir zirve" daha planlanıyor.Çin, artık yalnızca enerji ve ticarete odaklanmayıp, bölge siyasetine de soyunarak "Büyük oyunda varım"mesajını veriyor.Yabancı basında "İran-Suudi Arabistan ilişkisi arasındaki 'Çin Köprüsü' (China's Bridge)"DEVRİM MUHAFIZLARI FAKTÖRÜAnlaşmanın detayları henüz açıklanmadı.Ortadoğu uzmanı Jon Alterman'a göre, "Bölge ülkelerine parmak sallayarak insan hakları dersi veren ABD'nin aksine, Çin hiçbirinin demokratik olup olmadıklarını sorgulamıyor."Dahası, "ABD liderliğindeki kurallara dayalı bir düzenin tek yaşam yolu olduğu" yolundaki ABD küresel egemenlik iddiasını da kırmaya yöneliyor.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6916795;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6916795;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlarguneri-civaoglucin-koprusu-6916795' });Bununla beraber, Riyad ile Tahran'da karşılıklı büyükelçiliklerin açılması için henüz erken. (İki ay süre söylemi dolaşımda.)AyrıcaBir de "İslam Devrim Muhafızları" üzerindeki soru işareti var.İslam Devrim Muhafızları onayından yoksun bir anlaşmanın sürdürülebilir olması zor.VeDevrim Muhafızları da anlaşmaya henüz açıkça onay vermiş değil...Öte yandan, İran, Moskova'ya İHA'lar ve SİHA'lar veriyor.Fakat Ukrayna savaşı nedeniyle zor durumdaki Rusya'nın, ABD yaptırımları yüzünden çöküşteki İran'a ekonomik yastık vermesi gündem dışı.İran'daki yabancı şirketlerin danışmanı Mostafa Pakzad'a göre, "muazzam uluslararası izolasyon ve ülke içindeki ekonomik çöküşünün eşiğindeki İran için bu anlaşma taktiksel bir hamle"Çin, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı. İran, Batı kapıları kapandığı için, bu dev petrol müşterisine dört elle sarılıyor.AyrıcaABD'nin küresel yaptırımları sonucu Çin bankalarında İran'a ait 20 milyar dolarlık fon dondurulmuştu.Riyad'la anlaşmayla birlikte Çin bu miktarın bir kısmının İran tarafından kullanılmasına izin verdi.YAKINLAŞMA TAKVİMİAralık zirvesinden bir ay sonra, 2023 Ocak sonlarında Suudi Dış İşleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan, İsviçre'nin Davos kentinde "İran'la diyalog kapısını araladı."Ardından, İran üst düzey müzakereci Ali Bagheri Kani'yi ayrıntıları netleştirmek için Pekin'e gönderdi.Çin'in "İran'ın zor durumdaki para birimine yatırım yapmasını, destek sağlamasını" istedi.Buna karşılık,