Kendimize haksızlık etmeyelim

Her depremden sonra, başka ülkelerde daha büyük depremler oluyor ama oralarda bize kıyasen daha az sayıda bina çöküyor ve çok az sayıda insan ölüyor diye konuşmak moda oluyor. Çünkü deniyor; mühendisimiz bilgisiz, müteahhitlerimiz hırsız. Denetim yapması gerekenlerin hepsi rüşvetçi. Üstelik açgözlü mal sahipleri kolon kesip binada geniş alan yaratıyor. Bunların aksini savunmayacağım. Çünkü tam böyle olmasa da iddialar kısmen doğrudur. Ancak depremler ve hasarlar kıyaslanırken doğru kriter kullanılmıyor. Dünya çapında bilgili hocalarımız, sıra "deprem-hasar" kıyaslamaya gelince sadece "büyüklük"ten bahsediyor. Depremin şiddeti konusuna şöyle bir değinip geçiyorlar. Bu da mevcut aşağılık kompleksimizi derinleştiriyor. Neredeyse halk, "biz adam olmayız, yabancıların gelsin onlar imarı yönetsin" diyecek hale geliyor. Hocalarımızdan, TV sohbetlerinde diğer ülkelerdeki depremlerin yarattığı hasarları bizimkilerle karşılaştırırken, "şiddet" değişkenini de kullanmalarını bekliyorum. Bu talebim yersiz ve yanlışsa onu da söylesinler.ŞİLİ VE TÜRKİYE DEPREMLERİ6 Şubat 2023 günü Orta Anadolu'nun güneyinde asrın zelzelesi denebilecek yıkıcılıkta 7.7 ve 7.6 büyüklüklerinde bir "çifte deprem" felaketi vuku buldu. Sanki uzaydan devasa bir göktaşı düştü. 11 vilayet ve o bölgede yaşayan 13 milyon insan etkilendi. En az 120 bin bina yıkıldı veya kullanılamaz hale geldi. Enkaz altından 46 bin naaş çıkarıldı. Kayıpların sayısı henüz belli değil. Bu, Türkiye'nin sosyo-ekonomik yapısını sarsacak büyüklükte tarihi bir faciadır. Önümüzdeki beş yıl, milli gelir pastamızın bir kısmını bu hasarın onarımına tahsis edeceğiz. Bu da toplumun tümüne "pahalılık" olarak yansıyacaktır. Bundan kaçış yoktur. Deprem ile ortaya çıkan can ve mal kayıplarını irdeleyen yerbilimci ve inşaatçı hocalarımız 2010'da 8.8 büyüklüğündeki Şili depreminde çok daha az mal ve can kaybı olduğunu söylediler. Halka "gördünüz mü 'deprem daha büyük ama hasar daha küçük' diyerek" onların bizden daha sağlam bina inşa ettiğini zihinlere kazıdılar. Bu doğru olabilir. Ama ben de bu kıyasta bir yanılsama olduğunu düşündüğümden internete girdim. Yerbilimci hocalarımızın diğer konuşmalarını izledim. Nasıl depremin "büyüklüğünü" gösteren 10 basamaklı bir Richter ölçeği varsa "şiddet"te de Mercalli cetveli diye 12 derecelik bir skala varmış. Eşit büyüklükte iki depremin şiddeti (hasar yaratma gücü) aynı olmuyor. Depremin, ne kadar derinde, yerleşim