Safa Tekeli - Osmanlı'da bugün 'kanun hükmünde kararname'olarak niteleyebileceğimiz 'Talimat-ı Muvakkate'ye göre yapılan ilk seçim sonucuna göre, 69'u Müslüman, 46'sı gayrimüslim mebustan oluşanMeclisi Umumi 19 Mart 1877'deilk oturumunu gerçekleştirir...Safa Tekeli - Türkiye'de ilk anayasalı düzen ve parlamentonun 147 yıllık bir geçmişi var. Osmanlı'nın etnik isyanlarla sarsıldığı ve devletin çözülme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı bir dönemde; Yeni Osmanlılara göre, anayasalı ve meclisli bir sisteme geçilirse işler düzelme yoluna girecek, Avrupalıların baskıları sona erecektir.Sultan Abdülaziz, 1876 yılında tahttan indirilir ve yerine V. Murat padişah olur. Yeni sultanın akıl sağlığının bozulduğu gerekçesiyle 3 ay sonra II. Abdülhamit saltanata gelir. II. Abdülhamit, tahta çıktıktan sonra, kanunuesasinin ilan edileceğini belirtmez. Kanunuesasinin ilanı zaman alacağından ilk önce seçimlerin yapılması yoluna gidilecekti. Seçimlerde uygulanmak üzere, "Talimatı Muvakkate" adıyla hazırlanan geçici bir yasa, 28 Ekim 1876'da yürürlüğe konuluyordu.80'i Müslüman 50'si gayrimüslim olmak üzere toplam 130 mebus (milletvekili) seçilecekti. Geçici talimatname, milletvekili olabilme şartlarını belirleyerek her vilayetten kaç milletvekili seçileceğini de karara bağlıyordu.II. Meşrutiyet. Meclisi Mebusan açılışı.İlk anayasa, ilk seçimlerİkinci kez sadrazamlığa getirilen Mithat Paşa'nın Padişah'a sunduğu anayasa taslağında düzeltmeler yapıldıktan sonra, İstanbul Konferansı'nın açılış gününe denk gelen 23 Aralık 1876 tarihinde padişah tarafından onaylanan kanunuesasi yürürlüğe girer. Ülkemizdeki ilk seçimler, yukarıda sözü edilen"Talimatı Muvakkate"ye göre yapılır. İlk seçimlerin kesin tarihi belirlenemiyor. Seçimlerin sonucunda her vilayetin belirtilen sayıdaki mebusu seçerek İstanbul'a gönderemediği görülür. Mebus sayısının 115 ile 117 arasında değiştiği belirtilir. Bunların 69'u Müslüman, 46'sı gayrimüslimdir.19 Mart 1877 günü, Dolmabahçe Sarayı'nın Muayede Salonu'ndaki tören için Topkapı Sarayı'ndan getirilen tahta II. Abdülhamit oturur. Padişahın açış nutkunu Mabeyn Başkâtibi Sait Paşa okur. Padişahın isteğiyle Meclisi Mebusan başkanlığına Ahmet Vefik Paşa, Meclisi Âyan başkanlığına ise Server Paşa getirilir.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6947713;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6947713;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesiturkiyenin-sandiklari-6947713' });İlk mebuslarİlk Osmanlı meclisindeki mebuslar, çoğunlukla vilayet meclisi üyeleri arasından seçilir. İstanbul Konferansı'ndan istedikleri sonucu alamayan Batılı devletler ise aralarında Londra protokolünü imzalıyor (31 Mart 1877), bazı Balkan ülkeleri de ıslahat talebinde bulunuyorlardı. Osmanlı hükümeti bu istekleri reddedince Rusya, 24 Nisan 1877 tarihinde savaş ilan eder. Savaş nedeniyle II. Abdülhamit, mebusların memleketlerine dönmelerini bildirir ve Meclisi Mebusanın ilk dönemi kapanır. (28 Haziran1877).İkinci dönemİkinci dönemde mebus sayısı düşmüş, 96'da kalmıştır. Bunların 56'sı Müslüman, 40'ı gayrimüslimdir. Osmanlı-Rus Savaşı'nda, Rus kuvvetleri Ayastefanos'a (Yeşilköy) kadar yaklaşmışlardır. II. Abdülhamit de Yıldız Sarayı'nda olağanüstü meclis toplar. Savaşın devamı lehinde ve aleyhinde konuşmalar yapılırken, eleştiriler üzerine, salonu terk eden II. Abdülhamit, meclisi süresiz tatil eder. (13 Şubat 1878). Bu tarihten itibaren, "Meşrutiyetin meclissiz dönemi" başlayacaktır.Osmanlı devrinde seçim sandığı.II. Meşrutiyet dönemiMeşrutiyetin meclissiz dönemi 1908 Temmuz'una kadar sürecekti. II. Abdülhamit'e muhalefet, 1908 Haziran'ında âdeta askerî bir ayaklanma niteliğine bürünmüştü. Ayaklanmayı durdurmanın tek çaresi olarak II. Abdülhamit, 23 Temmuz 1908'de Kanunuesasi'yi yeniden yürürlüğe koydu. Seçimlere gidilecek, Meclisi Mebusanın toplanması sağlanacaktı.II. Meşrutiyet'in ilanı, sevinç gösterileriyle karşılandı. Seçim Kanunu, padişah iradesiyle 20 Temmuz 1908'de, İntihabı Mebusan Kanunı Muvakkatı (Mebus Seçimi Geçici Kanunu) adıyla yürürlüğe konulur. Bu kanun, II. Meşrutiyet döneminde yapılan seçimlerin tümünde uygulanır ve Cumhuriyet döneminde de yürürlükte kalır; 1942'de çıkarılan 4320 sayılı Mebus Seçimi Kanunu ile yürürlükten kaldırılır.1908 seçimleri10 Temmuz 1908 tarihli iradei seniyye (Padişah iradesi) ile Meclisin toplanmasına karar verilince,