Irak'ta Türkmenler ne durumda

Bilgay Duman bilgay.dumangmail.com Irak'ta yeni bir hükümet kurulması için anayasal ve siyasi süreç başlamış durumda. Uzun tartışmalar nedeniyle yaklaşık iki ayda kesinleşebilen 10 Ekim 2021'deki seçimlerin ardından, parlamentonun ilk oturumu 9 Ocak'ta yapıldı. Parlamento başkanlığına, seçimlerde ikinci en fazla sandalye sayısını elde eden Takaddum Koalisyonu'nun lideri Muhammed Halbusi yeniden seçildi. Halbusi bir önceki dönemde de bu görevi yürütmüştü. Halbusi'nin yanı sıra parlamentonun başkan yardımcıları (biri Şii Arap, biri de Kürt) da seçildi. Böylece 2003'ten bu yana devam eden, siyasi teamül haline getirilen etnik ve mezhepsel paylaşıma dayalı düzen sürdürülmüş oldu.Önümüzdeki süreçte ise cumhurbaşkanının seçilmesi ve cumhurbaşkanının da, "Irak Parlamentosu'ndaki en büyük grubun" belirlediği adayı hükümeti kurmakla görevlendirmesi bekleniyor. Parlamento başkanlığı konusunda uygulanan etnik ve mezhepsel paylaşıma dayalı siyasi teamülün, cumhurbaşkanının seçimi ve başbakan belirlenmesi sürecinde de sürmesi kesin gibi. Yani yine cumhurbaşkanı olarak Kürt asıllı bir kişinin seçilmesi, Şii grupların (muhtemelen seçimlerin galibi Mukteda es-Sadr'ın) belirlediği bir başbakan adayının da hükümeti kurmakla görevlendirmesi bekleniyor.Türkmenlerin pozisyonuBu süreçte Türkmenlerin nasıl bir rol alacağı, Türkmenlerin Irak'taki varoluşunun yanı sıra Türkiye açısından da kritik önem taşıyor. Nitekim geçtiğimiz günlerde Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan ile ITC Yürütme Kurulu tarafından ITC Türkiye Temsilcisi olarak görevlendirilen Kutluhan Yayçılı, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir görüşme gerçekleştirdi.Çavuşoğlu görüşme sonrasında sosyal medya hesabından "Irak Türkmenlerinin her zaman yanındayız" ifadesine yer verdiği bir mesaj paylaştı. Çavuşoğlu'nun Irak'taki hükümet kurma süreci devam ederken, Türkmen yetkililerle bir araya gelmesi ve verdiği net mesaj, Ankara'nın Irak'taki siyasi süreçte Türkmenlerin haklarına gösterdiği ehemmiyetin bir tezahürü. 10 Ekim seçimlerinde Irak Parlamentosu'na girmeye hak kazanan 7 Türkmen milletvekili de, ITC Kerkük milletvekili Erşat Salihi başkanlığında bir parlamento grubu oluşturarak siyasi süreçte ortak hareket etme kararı aldı. Türkmenler 2014 ve 2018'de olduğu gibi, hükümet içerisinde temsilcisiz kalmak istemiyor. Zira söz konusu dönemlerde Türkmenlerden bir bakana yer verilmedi ve bu durum, Türkmenleri karar alma süreçlerine katılmaktan mahrum bıraktı.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6680711;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6680711;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesiirakta-turkmenler-ne-durumda-6680711' });Bu noktada Türkmenlerin bir varlık mücadelesi içerisinde olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu mücadele içerisinde Türkmenlerin güçlü kalabilmesi tek ses olarak hareket edebilmelerine bağlı. Bu olmadığı takdirde Türkiye tüm unsurları ile desteğini devam ettirse dahi Türkmenlerin hak ettiklerine ve beklentilerine ulaşması zor.Bir asırlık devlette bin yıllık milletDaha önceki yazılarda da bahsetmiştim. Irak 2021'in bitişiyle birlikte devlet oluşunun bir asrını devirdi. Ancak halen devlet kurumsallaşmasına sahip olamamış, etnik ve mezhepsel ayrışmaya dayalı siyasi anlaşma ve teamüllerin uygulandığı, 2003 sonrası federal sistemin getirdiği yapısal değişikliklerle ülkedeki sosyal yapının uyumsuzluk içerisinde olduğu bir düzen ve istikrarsızlık söz konusu. Tüm bunlar da, Türkmenleri her yönüyle etkilemiş durumda.Aslında Türkmenlere, Irak Türkleri demek daha doğru ancak "Türkmenlik", Irak'taki Türk varlığına siyaseten yerleşmiş durumda. Irak'ın kuruluşundan önce de bugünkü Irak topraklarında devlet kurup hüküm süren Türkler, neredeyse bin yıllık bir devlet geleneğine sahip. Nitekim Türkmenler de Araplar ve Kürtler gibi