Bush'un Irak 'gafı'nın düşündürdükleri

Bilgay Duman - bilgay.dumangmail.comGeçtiğimiz günlerde ABD eski Başkanı George W. Bush'un, yaptığı konuşma sırasında Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline değinmek isterken Ukrayna yerine "Bir adamın Irak'ı tamamen gayrı meşru ve acımasız şekilde işgal kararı" ifadesini kullanması, uluslararası kamuoyunda hayli konuşuldu. Nitekim 2003'te ABD'nin Irak'ı işgal süreci sırasında Amerikan Başkanı olarak işgal kararına imzayı Bush atmıştı. Bush'un bu "gafı", tarihin ondan aldığı "intikam" oldu. Zira söz konusu işgal, bugün sadece Irak açısından etkiler üretmeyip, Ortadoğu'daki denklemin yanı sıra küresel siyaseti de sarstı.Her ne kadar "Ortadoğu" tanımlamasına dair tartışmalar halen uluslararası ilişkiler açısından tartışılıyor olsa da, "nerenin ortası, kimin doğusu" gibi söylemsel düzeyde genel kabul görmüş durumda. Uluslararası ilişkilerde Ortadoğu olarak anılan coğrafyaya dair haritalara bakıldığında ise, Irak, söz konusu coğrafyanın tam merkezinde yer alıyor. Bu merkezi durum, sadece coğrafi bir konumlanma da değil. Aynı zamanda medeniyetlerin de çıkış noktası. Çok klasik tabiriyle "Irak Ortadoğu'nun minyatürü" diye de anılıyor. Zira bugün, Ortadoğu'daki hemen her etnik, dini ve mezhebi topluluğun Irak'ta yaşadığını söylemek mümkün. Burası, aynı zamanda Müslümanlıktan Yahudiliğe ortak dini ve kültürel bir havza. Bu ortaklık durumu Ortadoğu'daki her gelişmenin Irak'ı etkilemesini, Irak'taki gelişmelerin de bir şekilde hem Ortadoğu'ya dair bölgesel siyasette hem de ülkeler bazında etki yarattığını söylemek yanlış olmaz.İşte bu nedenle, ABD'nin Irak'ı işgali ülkede bir yıkıma neden olduğu gibi, Ortadoğu'daki genel dengeleri de sarsmış görünüyor. Soğuk Savaş sonrası dinamiklerle bir arada düşünüldüğünde, Irak'taki işgal şartlarının getirdiği "sosyal dokudaki hücresel bozulma" bugün ülkenin uzlaşmaz bir çıkmaza girmesine neden oldu.Krizin yansımalarıABD'nin işgali sonrası Irak'taki siyaset ve idari yapının, etnik ve mezhepsel temele göre şekillenmesi bugün ülkeyi ciddi kaosa sürüklemiş durumda. Bu kaotik ortam adeta kısır döngüye dönüştü. Zira 10 Ekim 2021'de yapılan parlamento seçimlerinin üzerinden 7 aydan fazla zaman geçmesine rağmen yeni hükümet kurulamadı. Kısa vadede kurulması da zor görünüyor. Bu durum istikrarsızlığı iyice körüklüyor. Nitekim Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis Plasschaert, BM Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) yaptığı Irak sunumunun ardından "Irak sokaklarının karışmak üzere" olduğu uyarısını yaptı.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6759375;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6759375;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlardusunenlerin-dusuncesibushun-irak-gafinin-dusundurdukleri-6759375' });Hatırlanacağı üzere 2011'de Ortadoğu ülkelerinde esen "Arap Baharı" rüzgarı ile birlikte buralardaki değişim talepleri sonrası sokak hareketleri başlamıştı. Bu hareketler, Irak'ta da yankı bulmuş ancak süreç iyi yönetilemeyince