İki boğaz ve büyük güç rekabetinin yeni dünyası

Geçtiğimiz salı gecesi iki boğaz kritik gelişmelere sahne oldu. Türkiye'nin büyük çabalarıyla imzalanan tahıl sevkiyatı anlaşmasının uygulaması çerçevesinde ilk Ukrayna gemisi Razoni, İstanbul boğazına girdiği saatlerde Tayvan boğazı ABD ve Çin arasında bir gerilim yaşıyordu. Pekin'in "Ateşle oynuyorsunuz" uyarılarına rağmen ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi'nin uçağı Tayvan'a indi. Tahıl sevkiyatından başlayalım. Elbette Ukrayna'nın üç limanından 120 gün süreyle 20 milyon tonu aşkın tahılın sevk edilebilmesi Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana en olumlu haberdi. Ancak dünya gıda krizini hafifletecek bu olumlu gelişme ve Almanya eski şansölyesi Schröder'in Rus lider Putin'in savaşı sona erdirmek için masaya oturma istekliğini açıklaması, Rusya-Ukrayna Savaşı'nda ateşkese ulaşma şansına şimdilik işaret etmiyor. Önümüzdeki aylarda Ukrayna'nın karşı saldırıya geçmesi ve Rusya'nın vereceği ağır karşılık ile bu savaşın daha da sıcak hale gelmesi ihtimali çok kuvvetli. Bu da Batı ile Rusya arasında yıpratıcı savaşa dönen bu krizin yeni bir evreye geçmesi demek. Halihazırda Batı'nın ağır ekonomik yaptırımları Rusya'yı dize getiremezken, Avrupa'nın enerji krizi büyüyor. Bir anlamda yaptırımlar büyük güç rekabetinde Rusya'dan daha fazla Avrupa'yı olumsuz etkiliyor. Kremlin, Batı'nın yaptırımlarla aptallık yaptığını ve Rusya'ya doğalgazı silah olarak kullanma fırsatı oluşturduğunu düşünüyor. Dahası, Rusya, Batı dışı dünyanın öne çıkan (Çin, Hindistan ve İran gibi) aktörler ile stratejik ilişkilerini geliştirerek yeni bir ekonomik ilişkiler ağının önünü açıyor. Milli paralarla ticaretten özel ekonomik işbirliği programlarına uzanan bir döneme geçiyor. Hatırlayalım, tahıl krizi Batı cenahında büyük kaygıyla karşılandı. Rusya'nın Kuzey Afrika ülkelerinde protestoların ve iç karışıklıkların çıkmasını hedeflediği ve böylece Avrupa'yı mülteci baskısı altına alma niyeti taşıdığı seslendirildi. Şimdilik imajını toparlamak için Rusya'nın tahıl sevkiyatını kabul ettiğini ve bu silahı istediği zaman kullanabileceğini öne sürenler mevcut. Ayrıca, bu kışın Avrupa'da zor geçeceği ve 2023'teki çok sayıda seçimlerde popülist sağ parti ve liderlerin öne çıkması riski bulunduğu konuşuluyor. Ukrayna krizi etrafındaki büyük güç rekabeti giderek Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerini zora sokacak yönde ilerliyor. İşte Avrupa'da Ukrayna krizi yaşanırken ABD, Çin ile gerilimi yükseltecek yeni bir adım attı. Selefinden yirmi beş yıl sonra Tayvan'ı ziyaret eden Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi, ziyaretinde "otokrasilere karşı demokrasilerin dayanışması" mesajını vermeyi ihmal etmedi. "Tek Çin" politikasına aykırı bu ziyareti Pekin'in engelleyememesi Washington'ın sembolik bir başarısı olarak görüldü. Pekin açısından ABD'nin açık provokasyonu