İnsan özünde, iyi ve merhametli midir yoksa bencil ve şiddete meyilli midir Bu sorunun siyaset felsefesinde bir yeri ve farklı cevapları vardır. Toplumsallaşma başladığı günden itibaren insan özünü yansıtabilmek için fırsat buldu. Bazı toplumlar yıktıklarıyla bazıları ise yaptıklarıyla tarihe ismini yazdırdı. Peki, farklı olan neydi Doğdukları coğrafya onları savaşa sürüklemiş olabilir. Daha verimli topraklar için savaşmış olabilirler. Veya Tanrı'nın buyruğu olduğuna inandıklarını başkalarına kabul ettirmek için Tanrı adına can almışlardır. Ne büyük kibirdir kendini Tanrı'nın yargıcı sanmak...Tarihte, gücü olduğu halde savaşmamış, hükmünü-iradesini bir adım daha öteye yaymak istememiş bir devlet yazılmamıştır. Toplum olmakla başlayan bireysel özgürlüğün yitimi, telafiyi toplumsal alanını genişletmekte aramış olabilir. Bu haliyle bile en azından toplumun kendi içinde mutabakatı gerekir.KİMSE SORGULANAMAZ DEĞİLDİRToplum, kendi için iyi olanı bilecek erdemleri haiz değilse (buna bir nevi reşit olamama hali de diyebilirsiniz) iktidar mutlak bir güce sahip olmalıdır. Bu durumda toplum, mutlak güce sahip karizmatik lider etrafında mutabıktır. Karizma olağan dışı bir kudrettir ve tanrı vergisidir. Liderin karizmayla ilişkilendirilmesi, iktidarını denetimden ve sorgudan muaf tutar. Az önce belirttiğimiz üzere karizmatik lider ancak kendi için iyi ve kötüyü dahi ayırt etme yetisinden yoksun bir toplum için geçerli bir yöneticidir. Toplumun kararlarını, yönetim belirler. Yeri gelmişken belirtmekte yarar var; İslam'a göre de bir insanın yaratılış olarak diğerlerinden üstün olması gibi bir durum söz konusu değildir;buna peygamberler de dahil, aksi durum Allah'ın adil olma (El-Adl) sıfatıyla çelişir.DEVLET İHTİYAÇ YARATMAZToplum kendi için iyi olanı bilecek, gerçeği ayırt edebilecek erdemlere sahip ise genel iradeye dayalı bir yönetim sisteminde toplumsal mutabakat, iyi olan