Tiyatro dünyası hem 20. yüzyılın ikinci yarısına ve 21. yüzyıl başına damgasını vuran çok yaratıcı bir yönetmenini, hem de derin bir düşünürünü, bir ustayı yitirdi: Peter Brook bu dünyada bir asra yaklaşan yolculuğunu 2 Temmuz 2022'de noktaladı.Daha 21 yaşındayken, 1946 yılında Stratford'da sahneye koyduğu Shakespeare oyunuyla dikkatleri üzerine çeken Brook, gerek Shakespeare konusundaki eskimiş alışkanlıkları kökünden değiştiren yaklaşımı, gerek tiyatro düşüncesine armağan ettiği "boş mekân" ve "anında, doğrudan tiyatro" gibi kavramları, gerekse giderek yalınlaşan, insanın özüne ve aktöre odaklanan eserleriyle çağdaş tiyatroyu çok derinden etkilemiş bir yaratıcıydı. 1970'ten beri çalışmalarını Paris'te, eski bir İtalyan sahnenin kalıntılarıyla "boş mekân"ı birleştiren Bouffes du Nord'da sürdüren sanatçının bir diğer önemli özelliği de çok çeşitli ufuklardan, kültürlerden; oyuncuları, sanatçıları bir araya getirmesiydi. Onun tiyatrosunun vazgeçilmez özelliklerinden biriydi bu. Brook'la çalışan önemli Türk sanatçıları da oldu. "Mahabharata"da sevgili Tuncel Kurtiz, Kudsi Ergüner hemen aklıma gelen isimler.SAHNEDE İÇ İÇE GEÇEN KÜLTÜRLERUluslararası Tiyatro Enstitüsü'nün (ITI) Dünya Tiyatro Günü bildirisini iki kez yazdırdığı tek tiyatro insanı olan Brook, 1988'de kaleme aldığı mesajda şunu vurgulamıştı: "Geçmişte iyi bir tiyatro topluluğu, aynı kültürden karakterlerin tipleri ve yaşları arasındaki belirgin zıtlık üzerine kurulurdu; bugün çok farklı kökenlerden oyuncular kullanarak aynı teatral karşıtlıkları daha da çarpıcı hale getirebiliriz. () Sahnede kültürler iç içe geçtiğinde, seyirci karşısında hem spesifik hem de evrensel hakikatler bulur."Sürgünde kurduğumuz Halk Oyuncuları tiyatrosunu 1989'da Paris'e taşıdıktan sonra, biz de çok farklı kökenlerden (Türk, Kürt, Tunuslu, Fransız, İtalyan, Korsikalı, Perulu...) oyunculardan oluşan bir ekiple çalışmalarımızı sürdürüyorduk. Peter Brook 1990'da Halk Oyuncuları'nda yapılan bir "Atinalı Timon" provasına ekibiyle birlikte gelmiş, Tunuslu yönetmen arkadaşın boş mekândaki çalışmasını ilgiyle izledikten sonra da tiyatroda gelenek, farklı kültürler, ritim, "anında tiyatro" üzerine sohbet etmiştik.Tiyatro düşünürü olarak genellemelerden hoşlanmazdı Brook, her olayı kendi içinde değerlendirmeyi tercih ederdi. Ama yürüdüğü yolda, "sahnesel şimdiki zaman" ne kadar önemliyse, "gündelik şimdiki zaman"ın