Geçmiş yaşanmış, ân içinde bulunulan durum, gelecek ise yaşanacak olan. İnsan teki ve toplumlar içinde bulundukları durumlarda kendilerini bir medeniyet ve inanç dairesinde bulurlar. Bu, onların kişiliklerini ve karakterlerini belirler. Milletler, kavimler, kabileler, farklı topluluklar konumlarını güçlendirmek için bir çaba içinde olurlar. Bu çabaları onları hem var kılma adına hem de geleceğe olan yürüyüşleri için önemli. Düşünce üreten ve bunu eyleme geçirenler bir bakıma bilinçli hareket içinde olanların çabaları onları güçlendirir. Hayat insanı kimi zaman donuklaştırır veya statikleştirir. Zaman zaman durağanlıklar yaşanır. Bunlardan sıyrılmak için yeni çıkış ve hamleler gerekli. Bir şeyler yapamayanlar, konumlarını hem koruma hem de var kılma adına bir çaba içinde olmazlar veya olamazlarken bu durumlarını kurtarma adına kimi davranışlarda bulunurlar. Bu daha çok geçmişin kahramanlıkları, destanları, masalları veya mitleridir. Bunlar gerçekliklerinin önüne geçer. Büyük sultanlar, kahramanlar, düşünürler kendilerine düşeni yapmışlardır ve bu dünyadan göçmüşlerdir. pushfn('ads'); Edebiyatta, sanatta, düşüncede, mimaride, musikide ve sanatın hemen bütün alanlarında dönemlerinin zirve isimleri olur. Onlar eserleriyle zamana bırakacaklarını bırakmışlardır. Gerek tarihin yaşanmış önemli dönemleri, kahramanlıkları, düşünce hareketleri kendi zamanlarında ve dönemlerinde ve gerçeklerinde yaşadılar. Savaşlar daha insanî idi. Yüz yüze. Bir tutsak aman istediği anda ona kılıç çekilmez ve kurşun sıkılmazdı. O savaş o zamana ait. Bugünün savaşları ve teknolojileri, hamleleri bugüne ait. Dünün kahramanları bugünü yaşasa aynı başarıyı gösterir mi Akıl, fiziki güç, hamleler, planlar o güne özgü idi. Sultan Fatih büyük bir sultan, kahraman, âdil ve yiğit bir insan. Başarı, dönemin koşullarına hazır olmadır. Geçmişin taktikleri, silâhları bugün için artık müzeliktir. Fakat düşünce ve inanış, din ve medeniyet değişmemiştir. Bir Müslüman'ın inanışı peygamberlerin inanışıdır. Bu geçmişte olduğu gibi bugün de geçerlidir. Hiçbir ilke, hüküm bugün için geçersiz sayılamaz. Geçmişin sapkınlıkları ile bugünün sapkınlıkları arasında çok da fark yok. Barbar toplumların yaşama biçimleri, sapkınlıkları bugün de farklı biçimlerde seyrediyor. Bugününkiler daha çok modernizm dininin yeni tarz ve yaşama biçimi. Bunların farklı isimler veya farklı kişiler, ideolojiler adına yapılması sonuçları değiştirmez. pushfn('ads'); Bir Müslüman için haram haramdır. Ne dünü var ne de yarını.