Bugün (12 Nisan 2023) Muallim Nâcî'nin (ö.1893) vefatının 130. yıldönümüdür. Genç yaşta "reîsü'l-üdebâ" olma şerefine nail olan, daha çocuk denecek bir yaşta: "Maksadın tahsil-i itminan iseZikr-i Hak'tan olmasın kalbin tehiTaze kıl şâm u seher îmânınıKul hüve'r-rahmânü âmennâ bihî." dörtlüğünü yazan ve nihayeyt 19 yaşında Varna Rüştiyesine "muallim-i sâni" tayin edilen bu çalışkan Türk şair ve nâsirini vefatının 130. yıldönümünde rahmetle yâd etmek bizim için kadirşinaslıktan öte, bir görevdir. Koca Ragıp Paşa (ö.1763): "Eğer maksut eserse mısra-ı berceste kâfidir" der. Kısacık ömrüne (44 yaşında vefat etmiştir) irili ufaklı, telif tercüme, elliye yakın eser sığdıran Muallim Nâcî'nin: "Maarifet iltifata tabidirMüşterisiz metâ zâyidir" beyti Koca Ragıp Paşa'yı haklı çıkaracak niteliktedir. Gerçekten de müşterisiz mal nasıl zayi olursa; ne kadar çalışır fikir üretir, icat yaparsanız yapın, takdir eden yahut talip olan yoksa çektiğiniz emekler boşa gider, işin devamı da gelmez. Bu acı gerçeği Muallim Nâcî öyle güzel nazma dökmüş ki eminim atasözü haline gelen bu beyit Türk milleti var oldukça unutulmayacaktır. Muallim Nâcî'nin: "Gönlüme sâkîyi mimar eyledim meyhanedeAllah Allah, Kâbe imar eyledim meyhanede" (Gönlüme sakiyi kadeh sunanmimar edip meyhanede Kâbe imar eyledim.) "Bakmayın nâfile mescidde bulunmaz NâcîOradan ayrılmaz, hâne-i hammâra bakın" (Boşuna aramayın, mescitte olmaz Nacî. Meyhaneye bakın oradan ayrılmaz o.) gibi rindane söyleyişleri olsa da Nacî'nin şiirlerinde "fikir" ve "hikmet" esastır. Muallim Nâcî, "anlamadan" redifli gazelinin mahlas beytinde şöyle der: "Habîr-i zevk-i mezâyâ-yı hikmet olmazsınNikât-ı Nâcî-i şîrîn-makâli anlamadan" (Şirin sözlü Nâcî'nin nüktelerini anlamadan 'hikmet'in zevkini tadamazsın.) Söz konusu gazelden birkaç beyit: "Atılma dur, sühan-i ehl-i hâli anlamadanCevaba etme tasaddî süâli anlamadan" (Hal ehlinin sözünü anlamadan atılma, dur. Soruyu anlamadan cevap vermeye kalkma.) "Cehûle şan mı