Sözlüklerde edep "Utanma duygusu, güzel ahlâkla muttasıf olma, insanı utanılacak durumlardan koruyan meleke" şeklinde tarif edilir. Şairlerse edebi, ayıpları örten bir elbise olarak görür ve edepsiz kişileri çıplak insana benzetir:"Setr eder aybını insanın hepNe güzel câme imiş sevb-i edep.""Edeptir kişimin daim libâsıEdepsiz kişiler uryana benzer."Şâir Nâbî'ye göre edep insanın süsü, edepsizlik de şeytana uymaktır:"Edep ârâyişidir insanınBî-edep tâbi'idir şeytanın."Bu konuda, edebin Allah'ın nurundan bir tac olduğunu, bu tacı giyenlerin bütün belalardan emin olacağını ifade eden şu beyit de meşhurdur:"Edep bir tâc imiş nûr-ı Hudâ'danGiy ol tâcı emin ol her belâdan."İnsanı hayvandan ayıran "edep"tir diyen Kenan Rifai'nin (ö. 1950) şu dörtlüğü de çok güzel:"Ten-i âdemdeki can bil ki edeptirDil ü çeşm-i beşerin nuru edeptirEdebi olmayan âdem, değil âdemAyıran âdemi hayvandan edeptir."Edeple ilgili atasözü ve deyimlerEdeple ilgili teşekkül etmiş olan atasözü ve deyimler de edebin mahiyetini anlamak ve önemini kavramak bakımından dikkate şayandır:1-Âr çekmekten bâr çekmek evladır."Yüz kızartacak bir iş yaparak kazanç elde etmektense ağır işlerde çalışıp rızkını temin etmek daha iyidir" anlamına gelen bu atasözünü şair Sâbit (ö.1712) bir beytinde şöyle iktibas etmiştir:"Âr çekmekten ey dil-i şeydaBâr çekmek hezâr-bâr evlâ."2-Edebi edepsizden öğren.İran hükümdarlarından Nûşirevan'ın baş veziri Büzürcmihr'e "Edebi kimden öğrendin" diye sorarlar. Büzürcmih şöyle cevap verir bu soruya:"Edebi edepsizlerden öğrendim. Zira edepsizlerin kötü hareketlerinden tabiatım incindi, gönlüme hoş gelmedi. Böylece o kötü hareketlerden uzak durdum."3-Âr damarı çatlamak"Utanılacak şeyleri utanmadan sıkılmadan yapmak" anlamına gelen bu deyim, Mehmet Akif'in beytine şöyle yansımıştır:"Bilirsiniz, hani insanda bir damar varmışKi yüzsüz olmak için mutlaka çatlarmış."4-Âr ve hayâ perdesi yırtılmak"Hayânın çirkinlikleri örten bir perde olduğunu, bu perdenin yırtılmasıyla bütün yüzsüzlüklerin ortaya saçılacağını" şair şöyle dile getirir:"Hayâ