Anadolu'da en çok şerh edilen eserlerin başında Mevlânâ'nın (ö. 1273) 6 ciltlik "Mesnevî"si gelir. Yazıldığı tarihten beri Türk münevverleri tarafından sevilerek okunan Mesnevî, defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Düşünce tarihimizde önemli bir yeri olan "Mesnevî" ve şerhlerine karşı ilgim lise yıllarıma dayanır. Yanlış hatırlamıyorsam Mehmet Kaplan'ın (ö. 1986) bir makalesi vesilesiyle haberdar olmuştum Mesnevî şerhlerinden. Mesnevî'nin ilk kelimesi olan "bişnev"in "be"si ve "be"nin (Arap alfabesinde) altındaki noktanın sayfalarca anlatıldığına dair malumat dolayısıyla "Mesnevî" şerhlerine kulaktan âşık olmuştum. Malum, kulak gözden önce âşık olurmuş: "Demişlerdir gelenler bizde evvelKulak âşık olurmuş gözden evvel." Edebiyat Fakültesi birinci sınıfta okurken Tahiru'l-Mevlevî'nin (ö. 1951) 7 ciltlik Mesnevî şerhini (Şerh-i Mesnevî, İst. 1971) almış bilhassa birinci cildini büyük bir dikkatle, önemli gördüğüm satırların altını çizerek okumuştum. İşte o altı çizili satırlardan bir-iki örnek: "Allah'tan bir an gafil olursan o anda şeytanın hemdemi (arkadaşı) olursun." s. 52 "Aşk; sevginin, seveni kavraması, bütün vücuduna yayılması, âdetâ onu sarmaşık gibi sarmasıdır." s. 63 "Kılıç kullanılacak yerde ihsanda bulunmak; ihsan edilecek yerde kılıç kullanmak kadar zararlıdır." s. 66 "Zekât gibi dînî bir farzı ifa edebilmek, zengin olmaya bağlıdır. Binaenaleyh, "zekât verin" demek "zengin olun" demektir." s. 556 "Bunu altın hattıla yazsın yazanKendi düşer halk için kuyu kazan." s. 478 Bu arada Mesnevî şerhleri içinde en meşhurunun İsmail Ankaravî'nin (ö. 1631) şerhi (7 cilt) olduğunu da öğrenmiştim. "Ankaravî Şerhi"nin kitaplığımda olmasını çok arzu ediyor olsam da 1880'lerde basılan bu eseri bulmak pek mümkün değildi. Bulsanız da çok pahalı olduğu için alamazdınız. Yıl 1990 Konya'da bir sahafta "Ankaravî Şerhi"ni takım olarak (7 cilt) gördüm. (bkz. Rusûhî İsmail Efendi, Şerh-i Mesnevî, c. 1-7, Matbaa-i Âmire, İst. 1289) Kitapçı yükünü yukarı yığmasın diye o değilden "Bunlar neymiş" diye sordum. Kitapçı "Şeyh-zâde Hakkı Efendi'nin Mesnevî şerhi" cevabını verdi. Ben de "İsmail Hakkı'nın Mesnevî şerhi 2 cilt" deyince adam mahcup bir yüzle şöyle bir hikâye anlattı: Kayserilinin biri, pazardan topal bir at satın alır. İkindi