Uygurlar, yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle âdeta bir hazineler ülkesi olan Doğu Türkistan'da yaşıyor. Onların bu bereketli topraklarda gerçekleştirdikleri tarım da mutfaktaki her bir lezzete lezzet katıyor. Türk kültür tarihinin en önemli uygarlıklarından biri Uygurlar. Türkler arasında ilk yerleşik düzene geçtikleri tarihten itibaren Orta Asya'yı geliştirerek pek çok ilki de gerçekleştirmişler. Bu kadim topraklar Kâşgarlı Mahmud, Yusuf Has Hacip gibi Türk dili ve kültürünün öncülerini yetiştirmiş, yine İslamiyet'i kabul eden ilk Türk Sultanı Saltuk Buğra da bu topraklarda yetişmiştir. Uygurların yaşadığı Doğu Türkistan; güneyde Pakistan, Hindistan, Keşmir ve Tibet; güneybatı ve batı tarafından Afganistan ve Batı Türkistan; kuzeyde Sibirya ve nihayet doğu ve kuzeydoğudan Çin, Moğolistan ile sınırdır. İpek Yolu'nun en önemli duraklarındandır. Yer altı ve yer üstü zenginlikleri ile âdeta bir hazineler ülkesidir. Bu sebeple uzun yıllar Çin ile Rusya arasında çeşitli mücadelelere sahne olmuş, defalarca istilaya uğramış 1949 yılından itibaren de Çin Halk Cumhuriyeti'nin egemenliğine girmiştir. Günümüzde hâlâ Doğu Türkistan halkı kendilerine yapılan zulme rağmen kültürlerini yaşatma mücadelesi vermektedirler. MEYVE BOL VE TATLI Köklü tarihinin mutfak kültürüne de yansıdığını görüyoruz. Turfan Şehri dünyanın en önemli tarım havzalarından biridir. Yerin altındaki su kanalları insanoğlunun tabiata karşı verdiği hayat mücadelesinin kanıtıdır âdeta. Tanrı Dağlarından gelen sular sıcak ve çorak alanların altından kanallarla taşınmış ve vadiye hayat vermiştir. Bu bereketli topraklarda yapılan tarımın etkisiyle çeşitli sebze, meyve ve tarım ürünleri Uygur mutfağına girmiş, adının "meyvenin tatlı ve bol olduğu yer" olarak anılmasını sağlamıştır. Aksu'nun pirinci, Kurla'nın Neşpüt Armudu, Gülcan'ın elması, Kâşgar'ın üzümü, Turfan'da ise yetişen bütün meyveler meşhurdur. ANA YEMEKLERİ EKMEK Uygur mutfağında yemeklerin çoğunluğunu hamur, pirinç ve et yemekleri teşkil eder. Buğday unu, süt ve süt ürünleri dana, koyun ve at eti oldukça fazla tüketilir. Nan diye adlandırdıkları ekmek Uygurların ana yemeğidir. Uygurların inançlarına göre, su ve nan varsa hayat var demektir. Tokaç, Goş Gırde, Buhar katmeri (Yutağza), Hor Nan en çok tüketilen ekmek çeşitlerinden. Lağmen ve polo ise Uygurların en sevdikleri yemeklerdir. soykaç çorbası, çüçüre çorbası, dapenci, Samsa, Yonca mantısı, merasim yemeği kordak, nişalla, poşkal, baharatlı kefal, püre (otlu börek), koca aş, ak aş geleneksel mutfağın yemeklerindendir. "Öpkeyesip" denilen koyunun akciğer ve bağırsaklarından yapılan yemek, özellikle Kumul bölgesindeki düğünlerde hâlâ yapılıyor. Uygur mutfağında sebzeler daha çok yemeklerle birlikte pişirilerek kullanılır. Meyve bol olduğundan tatlı yerine tüketilmektedir. Çay çeşitleri bol olan Uygurlar, yemeklerin niteliğine göre çay seçimi yaparlar ve çayın sunumu kültürün önemli bir parçasıdır. Etken çay, sabah kahvaltısı için çok doyurucu bir içecektir. Bölgede yaşanan işsizlik, dinî baskı ve eşit yurttaşlık problemi ile karşılaşılması sebebiyle Doğu Türkistan'da yaşayan Uygurların başka ülkelere göçü devam etmektedir. Türkiye ise Uygurların en çok göç ettiği ve toplu olarak yaşadığı ülkelerden biridir. Aynı kültür köklerine sahip olunması ve dinî açıdan daha özgür yaşayabilmeleri, Türkiye'ye göç etmelerinin en önemli sebeplerinden. YEMEK KÜLTÜRÜ İSTANBUL'A TAŞINDI İstanbul'a göç eden ailelerden Kerim Artış ülkesinde ve Çin'de açmış olduğu restoranları, yemeğe ve kültürüne olan tutkusu ile Doğu Türkistan'da